ارتودنسی دندان، شاخه‌ای از خدمات دندانپزشکی است که به اصلاح دندان‌هایی که در جای نامناسبی قرار دارند، می‌پردازد. در روش ارتودنسی، دندان های کج، فاصله های زیاد بین دندان و یا تراکم بیش از حد دندان ها، با استفاده از بریس های دندانی قابل ترمیم است. با اتصال بریس ها و براکت ها و ایجاد فشار اختیاری به دندانهای نامرتب و بد فرم، جایگاه و نحوه قرارگیری آنها اصلاح می شود که تماما در کلینیک دندانپزشکی اتیه انجام میگیرد
طول درمان ارتودنسی دندان می تواند از ۱ تا ۴ سال، با توجه به میزان نامرتب بودن دندان ها، ادامه داشته باشد و خبر خوب اینکه با پایان دوره ارتودنسی، شما برای همیشه دندان هایی صاف و مرتب خواهید داشت. استفاده از ارتودنسی تنها برای اصلاح طرح لبخند یا ردیف کردن دندان ها نیست. این روش می تواند از بسیاری مشکلات دندانی و بیماری ها نیز جلوگیری کند.
شاید متوجه این نکته شده باشید که با وجود تراکم و روی افتادگی دندان ها، امکان رعایت بهداشت و مسواک زدن صحیح دندان ها وجود ندارد. در مواردی که برخی دندان ها به جلو و برخی به عقب تمایل پیدا کرده اند، فشار ناشی از جویدن غذا بیشتر روی یک طرف دندان ها وارد می شود و به مرور زمان، کج شدن آن را تشدید می کند. شما هرگز نباید نسبت به این مشکلات بی اهمیت باشید.
ارتودنسی تنها برای زیبایی ظاهر دندان ها و رفع بدفرمی آنها استفاده نمی شود، بلکه دلایلی وجود دارد که با دانستن آنها، انگیزه شما برای اصلاح کجی دندان ها بسیار بیشتر می شود. هر لحظه که اصلاح کجی و ناهنجاری دندان ها را به تاخیر می اندازید، امکان وقوع مشکلات و بیماری هایی مانند پوسیدگی دندانها، مشکلات لثه‌ای، خوب جویده نشدن خوراکی ها، مشکلات گوارشی، احساس درد در گردن، شانه، پشت و سردرد بیشتر می شود.
همان طور که قبلا اشاره کردیم، ارتودنسی به خودی خود عارضه خاصی را در پی نداشته و این عدم رسیدگی فرد و سهل انگاری وی می باشد که زمینه ایجاد عوارض را فراهم می کند. درمان ارتودنسی از جمله درمان هایی است که با هدف زیبایی بخشی، بهبود کارایی سیستم دندانی و پیشگیری از پوسیدگی و تحلیل لثه صورت می پذیرد. مزایای استفاده از درمان ارتودنسی عبارتند از:
گرچه این درمان مزایای چشمگیری دارد، اما در صورت عدم مراقبت مناسب توسط بیمار، مشکلاتی به سراغ فرد خواهد آمد. از جمله شایع ترین عوارض ارتودنسی دندان که در اثر بی احتیاطی بیمار یا متخصص ارتودنسی ممکن است ایجاد شود، شامل موارد زیر است:
ارتودنسی سه نوع ثابت، متحرک و لینگوال (مخفی) دارد که هر کدام ویژگی های خاص خود را دارند. انتخاب نوع درمان به تشخیص ارتودنتیست است. انتخاب هر یک از این انواع روش های ارتودنسی دندان را سعی کنید با مشورت ارتودنتیست و تشخیص او از جنس دندان شما، حساسیت های دهانی و میزان انحراف دندان های شما انتخاب نمایید، تا بهترین نتیجه را از ارتودنسی دندان داشته باشید. در ادامه هر یک از انواع ارتودنسی را به صورت مختصر تعریف خواهیم کرد.
ارتودنسی متحرک به دندانها چسبانده نمی‌شود و ملزومات آن می‌تواند از دهان خارج شود. تجویز این نوع ارتودنسی به عهده دندانپزشک متخصص ارتودنسی است. دستگاه‌های ارتودنسی متحرک معمولا به دو دسته تقسیم می‌شوند:
در این نوع ارتودنسی، بیمار نمی تواند تجهیزات ارتودنسی را از دهان خارج نماید. در ارتودنسی ثابت براکت ها روی دندان چسبانده و ثابت می شوند. این روش برخلاف ارتودنسی متحرک، مراحل درمان به همکاری بیمار وابسته نیست. طول درمان در ارتودنسی ثابت بسته با ناهنجاری های دندانی، به صورت متوسط ۲ سال طول می کشد.
جهت انجام ارتودنسی ثابت، در ابتدا جلسه ایی جهت مشاوره با ارتودنتیست خواهید داشت. طی این جلسه بیمار مشکلات و خواسته‌های خود را بیان می‌کند و در مورد مزایا و معایب روش انتخابی با ارتودنسی بحث و گفتگو می‌کند. متخصص ارتودنسی پس از معاینه، به بررسی ناهنجاری موجود در ترتیب دندانها و ناهنجاری‌های احتمالی فک و صورت،می‌پردازد. معاینه، شامل عکس‌برداری از دندانها و ارائه یک طرح درمانی دقیق برای بیمار می‌باشد.
برای اینکه متخصص ارتودنسی بتواند طی مراحل ارتودنسی به صورت دقیق در مورد نحوه درمان تصمیم بگیرد، ابتدا باید با استفاده از عکس‌های OPG، قرارگیری ریشه‌های دندان و موقعیت آنها را بسنجد. هنگامی که یک برنامه درمانی دقیق ارائه شود، هزینه ارتودنسی ثابت نیز مشخص خواهد شد. متخصص ارتودنسی پس از معاینات دقیق دندان بیمار، قالب‌گیری دندان را انجام می‌دهد، تا وضعیت دندانها را در ابتدای مراحل ارتودنسی ثبت نماید
در این نوع از ارتودنسی، بریس های استفاده شده و لوازم ارتودنسی در لایه ی داخلی دندان به سمت زبان نصب می شود. هزینه انجام ارتودنسی لینگوال که یکی از بهترین انواع ارتودنسی است، بیشتر از ثابت و متحرک است. ارتودنسی لینگوال، که با نام های ارتودنسی نامرئی، پشت دندانی و زبانی نیز شهرت دارد، مانند ارتودنسی ثابت وظیفه صاف و ردیف کردن دندان ها و رفع انواع مال اکلوژن ها و اشکالات دندانی مانند فاصله زیاد بین دندان ها و یا تراکم زیاد آنها را به عهده دارد.
به دلیل طولانی بودن دوره ارتودنسی (اغلب یک سال و نیم تا سه سال)، مخفی بودن براکت ها و بریس های ارتودنسی، یک ایده فوق العاده می باشد. شما می توانید خدمات ارتودنسی لینگوال را با هزینه ای بیشتر از ارتودنسی ثابت انجام دهید.
نوعی سیستم الاینر تراپی (مرتب نمودن دندانها به وسیله ردیف کننده های دندانی بدون سیم) می باشد که با کمک تکنیک های پیشرفته درمانی در ارتودنسی می توان دندانهای نا مرتب را تصحیح کرد در این روش با استفاده از تکنولوژی CAD/CAM، برای درمان هر بیمار، تعدادی ردیف کننده های دندانی بدون سیم و با استفاده از پلاک های شفاف که مختص همان بیمار می باشد طراحی و ساخته می شود. این طراحی و ساخت کامپیوتری، براساس طرح درمان متخصص ارتودنسی، انجام می شود.
یکی از روش های محبوب و جدید در ارتودنسی دندان، ارتودنسی دیمون با قابلیت ها و مزیت های بی نظیر می باشد. این نوع از ارتودنسی، با براکت های روشن و بهداشت بالا و همچنین قابلیت تحرک سیم در بین دندان ها، فشار را بر روی دندان ها به صورت خودکار و دقیق تنظیم کرده و نتیجه بهتری را در مدت زمان کمتری، به همراه خواهد داشت.
ارتودنسی دیمون را برای تمام بیماران نمی توان اجرا کرد! در نتیجه برای انجام آن، نیاز به مشاوره و تشخیص دندانپزشک می باشد. افرادی که می خواهند ظاهر دندان های آن ها در طول درمان ارتودنسی بهتر باشد و براکت های ارتودنسی کمتر دیده شوند، بهترین گزینه استفاده از ارتودنسی دیمون می باشد.
در میان انواع ارتودنسی دندان، نوعی ارتودنسی وجود دارد که در آن از براکت هایی شفاف یا هم رنگ دندان استفاده می کنند که به لحاظ نحوه عملکرد همچون براکت های فلزی ( ارتودنسی ثابت) عمل می کند اما در ظاهر متفاوت است و مناسب برای افرادی است که تمایل ندارند بریس ارتودنسی از دید دیگران پنهان باشد. البته ارتودنسی سرامیکی مناسب برای همه سنین نیست چون مراقبت های خاص خود را می طلبد که ممکن است کودکان در این زمینه کمی ضعیف عمل کنند و به مرور زمان براکت ها تغییر رنگ دهند. طول درمان ارتودنسی سرامیکی یک سال و نیم تا دو سال و نیم است.
ارتودنسی کوتاه مدت یک روش ایده آل برای آن دسته از افرادی است که می خواهند طول درمان ارتودنسی کوتاهی داشته باشند اما در عین حال، سرعت حرکت دندان ها یا میزان درد بیشتری را متحمل نشوند.
این روش برای همه افراد با شرایط مختلف نمی تواند کاربردی باشد و لازم است که شرایط بیمار توسط متخصص بررسی شود. در واقع این روش درمواردی که مشکلات دندانی خیل حاد نباشد، می تواند نتیجه مطلوبی داشته باشد. ارتودنسی کوتاه مدت در دو نوع نامرئی و سریع انجام می شوند. در این نوع از ارتودنسی، جنس راکت ها و سیم اتصال، از سایر انواع ارتودنسی متفاوت نیست.
جهت آشنایی با مراحل و روند انجام ارتودنسی دندان، ما آنچه که در انجام ارتودنسی دندان طی می کنید را به صورت مختصر در ادامه توضیح خواهیم داد. این مطلب به شما کمک می کند تا قبل از شروع مراحل ارتودنسی، با روش و روند انجام آن یک آشنایی داشته باشیم.
پس از پایان دوره درمان ارتودنسی نوبت به استفاده از ریتینر یا نگهدارنده ارتودنسی می باشد. پلاک نگهدارنده یا ریتینر برای حفظ نتایج به دست آمده از درمان ارتودنسی استفاده می‌شود. نگهدارنده، برخی اوقات به تنهایی برای اصلاح بی‌نظمی دندان نیز استفاده می‌شود. ریتینر انواع ثابت یا متحرک دارد و البته تنوع زیادی در جنس و نحوه نصب آن نیز وجود دارد، تا هر کسی که می خواهد از آن استفاده کند، با مدلی که با آن راحت تر است، شروع کند.
این نگهدارنده ها به حفظ جایگاه دندان ها کمک کرده و از تکان خوردن و بازگشت به موقعیت قبلی جلوگیری می کند. در صورت عدم استفاده از ریتینرها، دندان به موقعیت قبل از درمان برمی گردد که به این اتفاق، برگشت درمان دندان گفته می شود. در این صورت نیاز به درمان مجدد می باشد که صرف زمان و هزینه را هم در پی دارد. بنابراین؛ بهتر است از ریتینرها مطابق با نظر پزشک استفاده شود.
درد ارتودنسی معمولا بسیار خفیف و در اوایل طول درمان می باشد که ناشی از پاسخ ذهنی به محرک ها و نصب ابزار های ارتودنسی می باشد. البته معاینات دوره ایی و تنظیم فشار بریس ها جهت جابجایی دندان نیز در برخی موارد باعث درد خفیفی می شود. جای نگرانی نیست، به هر حال برای هر دردی، درمانی وجود دارد.
جهت کمک به کاهش و از بین بردن درد ارتودنسی، عواملی که بر آن موثر هستند را در ادامه آورده ایم:
بر اساس تجربه مراجعه کنندگان، درد ارتودنسی پس از ۴ ساعت شروع می شود. این درد تا ۲۴ ساعت ادامه داشته و کم کم کاهش پیدا می کند. کم شدن درد ارتودنسی و عادی شدن آن برای مراجعه کنندگان، حدود یک هفته طول می کشد.
ارتودنسی دندان می تواند از ۱۲ ماه تا ۳۶ و بعضی اوقات تا ۴۸ ماه نیز طول بکشد.
نصب براکت، بریس و تجهیزات دندانپزشکی برای درمان ارتودنسی، از ۳۰ دقیقه تا ۳ ساعت متفاوت خواهد بود و بسته به شرایط دندان ها و جنس آن ها دارد و اما طول درمان ارتودنسی دندان چقدر است؟ چقدر طول می کشد تا درمان ارتودنسی اثر کرده و دندان ها به جایگاه اصلی خود باز گردند؟ طول درمان کجی دندان ها با ارتودنسی، با توجه شرایط مختلف متفاوت است. تفاوت زمان مورد نیاز برای دوره ارتودنسی، علاوه بر مهارت دندانپزشک، به موارد زیر نیز بستگی دارد:
با توجه به موارد فوق و تجربه کلینیک در درمان های ارتودنسی، عموما مدت زمان صاف شدن دندان ها در ارتودنسی، از ۱ سال تا حتی ۴ سال نیز طول کشیده است
بعضی از افراد تصور می کنند که درمان ارتودنسی محدودیت سنی دارد و افراد در سنین بالا نمی توانند ارتودنسی انجام دهند. این در حالی است که ارتودنسی محدودیت سنی ندارد، اما خب کاملا طبیعی است که در سنین پایینتر که استخوان های فک و دندان انعطاف بیشتری دارند، درمان راحت تر و در مدت کمتری قابل انجام است. اما چرا در سنین بالا طول درمان بیشتر است؟ در سنین بالا احتمال دارد نیاز به درمان مشکلات دیگر دندان، فک و لثه باشد سپس ارتودنسی انجام شود. دلیل دیگر هم این است که شکل گیری استخوان و دندان ها زمان بیشتری را طلب می کند.
اگر دقت کرده باشید بیشترین بی نظمی ها مربوط به دندان های نیش است. گاهی اوقات یکی از دندان های نیش و دو مورد از آنها کج می شوند و یا به صورت دندان نهفته رشد می کنند. ارتودنسی برای مشکلات دندان های نیش نیز کاربرد بسیاری دارد.
بهترین روش های ارتودنسی برای اصلاح دندان نیش نهفته، ارتودنسی ثابت، متحرک و نامرئی است، اما برخی جراحی فک را برای اصلاح سریع این عارضه ترجیح می دهند. جهت درمان کجی دندان نیش، همپوشانی آن با دندان های مجاور و یا نهفته بودن آن
تخصص ارتودنسی یا ارتودنتیست، دندانپزشکی است که پس از طی دوره ۶ ساله عمومی دندانپزشک و قبولی در آزمون رزیدنتی،یک دوره ۳ ساله تخصصی ارتودنسی را سپری کرده است و می‌تواند ناهنجاری‌های فک و دندان را درمان کند. این متخصصین، تنها درمانهای ارتودنسی و ارتوپدی دندانی فکی را انجام می‌دهند و درمانهای عمومی نظیر ترمیم، عصب کشی و یا پروتز را انجام نمی‌دهد. تمامی ارتودنتیست‌ها دندانپزشک هستند؛ ولی تنها کمتر از ۲ درصد دندانپزشکان، متخصص ارتودنسی می‌باشند.
کامپوزیت دندان یکی از خدمات دندانپزشکی است که جنبه زیبایی داشته و ظاهر دندان را بهبود می بخشد. اما ممکن است در مواردی بتوان به جای ارتودنسی از کامپوزیت دندان استفاده کرد. چنین چیزی در مواردی ممکن است که کجی دندان شدید نباشد. حتی ممکن است که این دو درمان با هم انجام شود. تفاوت ارتودنسی و کامپوزیت در پارامتر هایی چون طول عمر، مدت درمان، هزینه و نحوه عملکرد است. با در نظر گرفتن تمامی شرایط و انتظارات بیمار می توان تصمیم گرفت که کدام درمان مناسب تر است.
هر کدام از درمان ها مزایای خاص خود را دارند برای مثال در درمان کامپوزیت میزان ساییدگی دندان ها کمتر از میزان سایش ناشی از تماس با براکت هاست. یا در درمان کامپوزیت دندان طول عمر محدود دارد درحالیکه ارتودنسی در صورت انجام مراقبت های لازم درمانی دائمی است.
بهداشت دهان و دندان شما در زمان گذاشتن ارتودنسی بسیار با اهمیت تر می‌شود؛ زیرا به دندانهای شما بریس‌های ارتودنسی اضافه شده که میزان احتمال ماندن مواد غذایی و ابتلا به پوسیدگی دندان را افزایش می‌دهد؛ پس باید در این دوره حساس بسیار به بهداشت دهان و دندان خود اهمیت دهید،در غیر این صورت هم دوره درمان شما طولانی‌تر خواهد شد و هم باید مرتبا به متخصصین ارتودنسی مراجعه کنید. شما با گذراندن این دوره می‌خواهید دندان های بهتر و مرتب‌تری داشته باشید و قطعا هیچکس دوست ندارد بعد از اتمام این دوره با مشکل دیگری مانند پوسیدگی دندانها، که قطعا درد بیشتری به همراه خواهد داشت روبرو شود. پس برای رسیدن به نتیجه دلخواه اصول بهداشتی زیر را رعایت کنید:
